Сабақ 8. Тірі организмдердегі судың маңыздылығы - Оқу материалдары
Жер бетіндегі барлық организмдердің тіршілігіндегі басты зат - су. Адамның денесінің көп бөлігі судан тұратындықтан, ол да тірі ағзалар арасындағы бірыңғай жағдай емес. Біріншіден, біз судың физикалық қасиеттерін қарастырамыз:
Су түссіз немесе, басқа сөзбен айтқанда, мөлдір зат болып табылады
Су полярлық молекула, яғни ол суда еритін әр түрлі заттарды тарта алады.
Су дәмсіз және иіссіз.
Жер бетінде ол бір уақытта үш күйде болады: Қатты (мұз), сұйық (су) және газ тәріздес (бу).
Сұйық күйінде судың белгілі бір пішіні жоқ.
Ол көптеген заттар үшін еріткіш болып табылады.
Судың қайнау температурасы 100 °C, ал балқу температурасы 0°C-қа тең.
Ал енді судың биологиялық қасиеттері жайлы талқылайық.
Су балықтар, медузалар, маржандар секілді әр түрлі су организмдерінің тіршілік ортасы болып табылады. Су биологиялық молекулалардың еріткіші болып табылады, яғни әр түрлі нәруыздар, майлар және көмірсулар жасуша ішінде сулы ортада жүзеді
Өсімдіктердің фотосинтезі су молекулаларының бұзылып, одан әрі оттегінің бөлінуінің арқасында жүреді.Су барлық тірі организмдерде қоректі және минералды заттарды тасымалдайды. Су көп мөлшерде жылуды сақтай алады, басқаша айтқанда жоғары жылу сыйымдылығы бар. Су сан түрлі организмдердегі температураның тұрақтылығына жауапты, басқа сөзбен айтқанда ол жылуды реттеуге (термореттеуге) жауап береді.
Тұқымдардың өну үдерісі су бар болған жағдайда жүреді.
Су - көптеген организмдер үшін ұрықтандыру үдерісі жүретін орта болып табылады.
Зат алмасу үдерісі де сулы ортада жүреді.
Әр түрлі тұқымдардың, жемістердің және құрттардың жұмыртқаларының таралуы өзендерде, көлдерде және теңіздерді орын алуы мүмкін.
Қорытындылай келе, су жасуша пішінінің және толық дененің тұрақтылығына жауап береді.