Главная

Сабақ 1. Тірі ағзалардың қасиеттері - Оқу материалдары

Барлық тірі ағзалар (организмдер)- олар жеке дара жасушалы болса да немесе көпжасушалы, өсімдіктер немесе жануарлар, саңырауқұлақтар болса да барлығына ортақ негізгі қасиеттермен сипатталады.

Олар: қозғалыс, тыныс алу, тітіркенгіштік (сезімталдық), өсу, көбею, бөліп шығару және қоректену.

Ендеше ағзаның осы қасиеттерімен толығырақ танысайық:

Барлық тірі ағзалар – жасушадан тұрады. Бір жасушалы ағзалар денесі бір ғана жасушадан тұрады, мысалы: амеба, кірпікшелі кебісше немесе жасыл эвглена. Ал көпжасушалы ағзалар айтып тұрғандай көптеген жасушалардан тұрады, олар: саңырауқұлақтар, өсімдіктер немесе жануарлар

Амеба обыкновенная: строение, дыхание, питание, размножение $C:\Users\Админ\Desktop\Без названия (1).jpg$ Как вырастить инфузорию туфельку в домашних условиях Why Are Plants Green? To Reduce the Noise in Photosynthesis. | Quanta Magazine Fantastic Fungi Movie Review $C:\Users\Админ\Desktop\Без названия (2).jpg$

Қозғалыс - бұл ағзаның немесе ағзаның бір бөлігінің бағытын немесе орнын өзгертуге әкелетін әрекеті. Бір жасушалы жануарлар мен жануарлардың көпшілігі тұтастай қозғалады. Саңырауқұлақтар мен өсімдіктер дене мүшелерімен қозғалыс жасай алады.

Animal Movement Images, Stock Photos & Vectors | Shutterstock Do Sunflowers Follow The Sun?

Қоректену - бұл энергия, өсу мен даму үшін қажетті материалдарды алу. Өсімдіктерге жарық, көмірқышқыл газы, су мен иондар қажет. Жануарларға органикалық қосылыстар мен иондар және су қажет. Ағзалар өзіне қажет материалдарды жануарлар сияқты қатты тағам ретінде қабылдай алады, немесе оларды алдымен қорытуы мүмкін, сосын саңырауқұлақтар сияқты сіңіре алады, немесе өсімдіктер сияқты оларды өздеріне жинай алады. Азық -түлік көзі ретінде дайын органикалық молекулаларды қолданатын жануарлар гетеротрофтар деп аталады және азық -түлік тізбегінің тұтынушылық деңгейін құрайды. Ал, фотосинтетикалық өсімдіктер автотрофтар деп аталады және әдетте қоректік тізбектердегі бірінші организмдер болып табылады.

Diagram showing process of photosynthesis in plant illustration Stock Vector Image & Art - Alamy

Тітіркенгіштік – ішкі және сыртқы ортаның тітіркендіргіштерін анықтап, оған ағзаның қайтаратын жауабы.

Reflex Arc Infographic Diagram With Example Of Polysynaptic Reflex Human Hand Touching Hot Object Pain Receptors And Direction Of Impulse For Medical Science Education Royalty Free Cliparts, Vectors, And Stock Illustration. Image $C:\Users\Админ\Desktop\Без названия (2).png$

Өсу - бұл ағза мөлшерінің яғни жасуша санының және құрғақ массаның тұрақты өсуі немесе жасуша көлемінің ұлғаюы. Тіпті бактериялар мен бір жасушалы тіршілік иелері де көлемінің ұлғаюын көрсетеді. Көпжасушалы организмдер денесіндегі жасушалардың санын көбейтеді, күрделене түседі, пішінін өзгертеді, сонымен қатар көлемін ұлғайтады.

Adorable Animal Family Portraits Скачать обои семья, лев, львята, львица, зоопарк разрешение 1280x720 #187247

Тыныс алу және жасушалардағы басқа химиялық өзгерістер көмірқышқыл газы сияқты қалдықтарды шығарады. Тірі организмдер бұл заттарды әр түрлі жолмен денесінен шығарады.

$C:\Users\Админ\Desktop\Без названия (3).jpg$ $C:\Users\Админ\Desktop\Безымянный.png$

Экскреция немесе бөліп шығару - бұл организмнен метаболизмнің қалдық өнімдерін (жасушалардағы химиялық реакциялар, тыныс алу қалдықтары), улы заттар мен ағзаға қажетсіз заттарды шығару қасиеті.

$C:\Users\Админ\Desktop\Безымянный.png$